Wat is IJzer?

Ijzer speelt in je lichaam een aantal zeer belangrijke rollen.
Ijzer is namelijk waardevol bij de volgende processen:

• Ondersteunt je immuunsysteem
• Draagt bij aan een normale energiestofwisseling
• Is een belangrijk bestanddeel van hemoglobine

Hemoglobine is een onderdeel van je rode bloedcellen. Rode bloedcellen zijn verantwoordelijk voor het vervoeren van zuurstof van je longen naar elk onderdeel van je lichaam. Zuurstof heb je nodig voor het verbranden van voedingsstoffen in je weefsels, hierbij komt de energie vrij waarmee jij kan doen wat je doet. Zonder zuurstof kun je dus niet! Daarom is het belangrijk om je lichaam gezond te houden en dus ook de rode bloedcellen.

Waar zit ijzer in?

In veel verschillende voedingsstoffen komt IJzer voor. Er zijn twee verschillende soorten ijzer scheikundig gezien: heemijzer en non-heemijzer. Heemijzer komt voornamelijk voor in dierlijke producten zoals vlees. Non-heemijzer komt zowel in plantaardige als dierlijke producten voor, zoals groente, brood en aardappelen.

Zwangere vrouwen hebben ook meer ijzer nodig, ijzer is belangrijk voor de ontwikkeling van het kindje en de vorming van de placenta.

Hoeveel ijzer heb je nodig?

Het is afhankelijk van je geslacht en leeftijd wat de aanbevolen hoeveelheid ijzer is. Voor volwassen mannen is de ADH vastgesteld op 11 mg. Doordat vrouwen tijdens hun menstruatie bloed verliezen en hiermee ook ijzer, hebben vrouwen meer ijzer nodig dan mannen. Zwangere vrouwen hebben ook meer ijzer nodig, ijzer is belangrijk voor de ontwikkeling van het kindje en de vorming van de placenta.

Voor volwassen vrouwen tot aan de menopauze is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ijzer 16 mg. Er wordt nog slechts 11 mg geadviseerd per dag na de menopauze, wanneer er geen kans meer is op zwangerschap en de vrouw niet meer ongesteld wordt. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor kinderen tot en met 18 jaar verandert per levensfase.

Invloeden op de opname van ijzer

Verschillende voedingsfactoren en fysiologische factoren wordt de opname van ijzer beïnvloed.

Wat zijn fysiologische factoren?

Fysiologische factoren zijn de dingen it je leven die ijzer in je lichaam beïnvloeden, zoals:

• De ijzerbehoefte van iemand
• De ijzervoorraad in het lichaam
• De opname van ijzer in het lichaam

Bij een lage ijzervoorraad of wanneer je lichaam een hogere behoefte aan ijzer heeft, dan wordt er automatisch meer ijzer uit je eten opgenomen. Afhankelijk van je geslacht, je leeftijd en de hoeveelheid ijzer dat zich in je lichaam bevindt verschilt de behoefte aan ijzer in je lichaam.

Deze groepen mensen hebben een hogere behoefte aan ijzer:

• Kinderen tot 3 jaar oud. Kleine kinderen verbruiken extra veel ijzer tijdens de ontwikkeling van hun spiercoördinatie en denkvermogen, hierdoor lopen zij eerder risico op een ijzertekort. Een ijzertekort kan verstoord leergedrag veroorzaken of leiden tot een minder goed functionerend geheugen.
• Menstruerende jongvolwassen meisjes en vrouwen. Meisjes en vrouwen lopen meer risico op een ijzertekort door het bloedverlies tijdens de menstruatie.
• Zwangere vrouwen. Zwangere vrouwen lopen meer risico op een ijzertekort omdat zij ijzer voor de hemoglobine leveren voor hun baby en hun eigen lichaam.
• Mensen met bloedarmoede. Doordat mensen met bloedarmoede ene laag hemoglobinegehalte hebben, heeft deze groep een hogere behoefte aan ijzer.

Wat zijn voedingsfactoren?

Bij de opname van ijzer speelt ook je voeding een grote rol. Heem-ijzer wordt beter opgenomen door ons lichaam dan non-heemijzer. Voorbeelden van voedingsfactoren zijn:

• De opname van zowel heemijzer als non-heemijzer wordt verlaagd door het drinken van koffie en thee.
• Calcium zou een remmende factor hebben op de ijzeropname. In de praktijk komt dit echter weinig voor, alleen wanneer er bijzonder veel calcium in je eten zit gebeurt dit.
• Vitamine C, vlees en vis verhogen de opname van non-heemijzer.

Wat is een veilige inname ijzer?

Over een teveel aan ijzer is vanuit onze Nederlandse Gezondheidsraad geen uitspraak gedaan. Hierdoor kijken we naar het volgende:

• Het OIM (Amerikaanse Institute of Medicine) houdt 45 mg per dag aan.
• De Nordic Councel of Ministers houdt 25 mg per dag aan.
• De Europese Voedsel- en Warenautoriteit heeft geen bovengrens vastgesteld voor een teveel aan ijzer.

Er is ook geen maximaal veilige dosis vastgesteld voor mensen die lijden aan hemochromatose, dit is een ijzerstapelingsziekte.

Wat zijn de gevolgen van een tekort aan ijzer?

Er kunnen diverse klachten ontstaan bij een tekort aan ijzer, zoals:

• Duizeligheid
• Verminderd concentratievermogen

Een duidelijk tekort aan ijzer kan leiden tot anemie, dit wordt ook wel bloedarmoede genoemd.

Wat zijn de gevolgen van een teveel aan ijzer?

Er kunnen diverse klachten ontstaan bij een te hoog ijzergehalte in het lichaam, zoals

• Altijd moe. Chronische vermoeidheid
• Bij ernstig tekort; beschadiging van organen zoals het hart, de darmen en de lever.