De zonnevitamine, ofwel vitamine D, krijg jij er genoeg van binnen? Zoals de bijnaam al verklapt maakt ons lichaam vitamine D aan, aan de hand van zonlicht. Maar kun je er ook te weinig van aanmaken? Want wanneer heb je eigenlijk een vitamine D-tekort? Wij nemen je mee in de oorzaken en symptomen van een tekort én geven je tips hoe je dit tekort een schop onder de kont geeft! Lees je mee?
Wat is een vitamine D-tekort?
Een vitamine D-tekort betekent heel kort gezegd dat je niet genoeg vitamine D in je lichaam hebt. Het veroorzaakt vooral problemen met je botten en spieren.
Vitamine D is een essentiële vitamine die je lichaam gebruikt voor de normale ontwikkeling en instandhouding van je botten.* Vitamine D speelt ook een rol in je zenuwstelsel en immuunsysteem.*
Is een vitamine D-tekort gevaarlijk?
Ja, een vitamine D-tekort kan zeker gevaarlijk zijn. Vooral voor kleine kinderen en ouderen kan een vitamine D-tekort ziektes (zoals Rachitis) en botbreuken (osteoporose) veroorzaken.
Bij wie komt een vitamine D-tekort voor?
Iedereen kan een vitamine D-tekort hebben, inclusief baby’s, kinderen en volwassenen. Kinderen en ouderen wordt daarom geadviseerd om vitamine D te suppleren.
Maar ook kan een vitamine D-tekort vaker voorkomen bij mensen met een hoger melaninegehalte van de huid (donkere huid) en mensen die kleding dragen met een uitgebreide huidbedekking, vooral in landen in het Midden-Oosten. Ook wordt hen geadviseerd om vitamine D bij te slikken.
Lees ook: Hoeveel vitamine D per dag?
Hoe vaak komt een vitamine D-tekort voor?
Vitamine D-tekort komt wereldwijd veel voor. Ongeveer 1 miljard mensen wereldwijd hebben een vitamine D-tekort, terwijl 50% van de bevolking vitamine D-insufficiëntie heeft.
Welke ziekte veroorzaakt vitamine D tekort?
Een vitamine D-tekort ontstaat niet specifiek door een ziekte, maar sommige aandoeningen kunnen leiden tot een tekort.
- Nier- of leveraandoeningen. Je nieren en lever zijn belangrijk voor het omzetten van vitamine D in zijn actieve vorm. Dus: als deze organen niet goed functioneren, kan het lichaam vitamine D niet goed gebruiken.
- Coeliakie, de ziekte van Crohn en andere darmaandoeningen. Aandoeningen die de dunne darm aantasten (zoals coeliakie of de ziekte van Crohn) kunnen de opname van vitamine D uit voedsel verstoren, wat ook tot een tekort kan leiden.
- Ouderdom. Als je ouder wordt produceert je huid minder vitamine D bij blootstelling aan zonlicht, wat vervolgens kan leiden tot een tekort. Daarom wordt ouderen geadviseerd vitamine D te suppleren.
Hoe krijg je vitamine D binnen?
Je kunt vitamine D op verschillende manieren binnenkrijgen, waaronder:
- Blootstelling aan de zon op je huid (mensen met een donkere huid en oudere mensen krijgen echter mogelijk niet genoeg vitamine D binnen via zonlicht. Ook je geografische ligging kan een juiste hoeveelheid blootstelling aan vitamine D via zonlicht verslechteren).
- Via het voedsel dat je eet.
- Via voedingssupplementen.
Ondanks al deze methoden om vitamine D binnen te krijgen, is een vitamine D-tekort wereldwijd een veelvoorkomend probleem.
Vitamine D-tekort is wereldwijd een groot probleem, vooral voor de risicogroepen.
Leestip: Wat is het verschil tussen vitamine D en D3?
Veroorzaakt vitamine D-tekort vermoeidheid?
Ja, een vitamine D-tekort kan vermoeidheid veroorzaken. Vitamine D speelt een belangrijke rol in verschillende processen in het lichaam. Hoewel het niet direct heeft te maken met onze energielevels, kan een tekort wel indirect zorgen voor vermoeidheid. Mensen met een vitamine D-tekort kunnen zich vaak futloos en uitgeput voelen, zelfs als ze voldoende slapen.
Voel je je vaak vermoeid en maak je je zorgen om een tekort? Dat is het verstandig je huisarts te raadplegen. Een tekort kan vaak eenvoudig worden aangepakt met voedingssupplementen of door meer blootstelling aan zonlicht.
Hoeveel vitamine D heb je nodig?
In principe krijg je voldoende vitamine D binnen als je regelmatig buiten bent en evenwichtig eet. Maar er is een aantal risicogroepen, deze groepen wordt geadviseerd vitamine D te suppleren in deze hoeveelheden (volgens het Voedingscentrum):
| Groep | Leeftijd | Wie uit deze groep | Vitamine D suppleren(in microgram) |
| Kinderen | 0 t/m 3 jaar | Iedereen | 10 |
| Mannen | 4 t/m 69 jaar | Met een donkere (getinte) huidskleur | 10 |
| 4 t/m 69 jaar | Als je overdagniet veel in dezon komt of dehuid vaak bedekt | 10 | |
| 70 jaar en ouder | Iedereen | 20 | |
| Vrouwen | 4 t/m 49 jaar | Met eendonkere(of getinte)huidskleur | 10 |
| 4 t/m 49 jaar | Als je overdagniet veel in dezon komt of dehuid bedekt | 10 | |
| 50 t/m 69 jaar | Iedereen | 10 | |
| 70 jaar enouder | Iedereen | 20 | |
| Zwangerevrouwen | Iedereen | 10 |
Vitamine D-tekort aanvullen
De doelen van behandeling en preventie van vitamine D-tekort zijn hetzelfde: het bereiken en vervolgens behouden van een voldoende vitamine D-niveau in je lichaam.
Hoewel je kunt overwegen om meer voedingsmiddelen met vitamine D te eten en meer zonlicht te nemen, zal je arts je waarschijnlijk aanraden om vitamine D-supplementen te nemen. Vooral als je in een risicogroep valt.
Vitamine D is er in twee vormen: D2 en D3. D2 (ergocalciferol) komt uit planten. D3 (cholecalciferol) komt van dieren. Je hebt een recept nodig om D2 te krijgen. D3 is echter gewoon zonder recept verkrijgbaar. Je lichaam neemt D3 gemakkelijker op dan D2.
Lees ook: Alle vitamines en mineralen: welke zijn er allemaal?
Wat doet vitamine D?
Vitamine D is een van de vele vitamines die je lichaam nodig heeft om gezond te blijven. Het speelt een cruciale rol bij het in stand houden van de calciumbalans in je bloed en botten en bij de opbouw en het onderhoud van botten.*
Meer specifiek heb je vitamine D nodig zodat je lichaam calcium en fosfor kan gebruiken om botten op te bouwen en gezonde weefsels te ondersteunen.
Tekort aan vitamine D
Bij een chronisch en/of ernstig tekort aan vitamine D leidt een verminderde opname van calcium en fosfor door je darmen tot hypocalciëmie (een laag calciumgehalte in je bloed). Dit kan leiden tot secundaire hyperparathyreoïdie (overactieve bijschildklieren die proberen het calciumgehalte in het bloed normaal te houden).
Zowel hypocalcemie als hyperparathyreoïdie kunnen, als ze ernstig zijn, symptomen veroorzaken, waaronder spierzwakte en krampen, vermoeidheid en depressie.
Om te proberen de calciumspiegel in je bloed in evenwicht te houden (via secundaire hyperparathyreoïdie), onttrekt je lichaam calcium aan je botten, wat leidt tot versnelde botafbraak (wanneer een bot sneller afbreekt dan het zich kan herstellen).
Dit kan verder leiden tot osteomalacie (zachte botten) bij (oudere) volwassenen en rachitis bij kinderen.
Osteomalacie en osteoporose geven je een verhoogd risico op botbreuken. Rachitis is hetzelfde als osteomalacie, maar het komt alleen bij kinderen voor. Omdat de botten van een kind nog in de groei zijn, veroorzaakt demineralisatie kromme of gebogen botten.
Leestip: Omega 3: Waar is visolie goed voor?
Vitamine D tekort symptomen
Wat zijn de tekenen en symptomen van een vitamine D tekort?
Een ernstig tekort aan vitamine D bij kinderen veroorzaakt rachitis. Symptomen van rachitis zijn onder andere:
- Verkeerde groeipatronen door gebogen of kromme botten.
- Spierzwakte.
- Pijn in de botten.
- Misvormingen in gewrichten.
Let op: deze ziekte is zeer zeldzaam. Kinderen met een mild vitaminetekort kunnen gewoon zwakke, pijnlijke en/of pijnlijke spieren hebben.
Een tekort aan vitamine D is niet zo duidelijk bij volwassenen. Tekenen en symptomen kunnen zijn:
- Vermoeidheid.
- Pijn in de botten.
- Spierzwakte, spierpijn of spierkrampen.
- Stemmingsveranderingen, zoals depressie.
Het kan echter zijn dat je geen tekenen of symptomen van een vitamine D-tekort hebt.
Een vitamine D tekort kan bij ouderen zorgen voor osteoporose en bij kinderen voor Rachitis (botziekte).
Wat veroorzaakt een vitamine D tekort?
Over het algemeen zijn de twee belangrijkste oorzaken van een vitamine D tekort:
- Niet genoeg vitamine D binnenkrijgen via je voeding en/of via zonlicht.
- Je lichaam neemt vitamine D niet goed op of gebruikt het niet goed.
Er zijn verschillende specifieke oorzaken van een vitamine D tekort, waaronder:
- Bepaalde medische aandoeningen.
- Bepaalde medicijnen.
Verschillende biologische en omgevingsfactoren kunnen je ook een groter risico geven op het ontwikkelen van een vitamine D tekort, zoals oudere leeftijd en de hoeveelheid melanine (pigment) in je huid.
Lees ook: Welke magnesium voor spieren?
Hoe wordt een vitamine D tekort vastgesteld?
Zorgverleners geven meestal geen opdracht voor routinecontroles van vitamine D-spiegels, maar het kan nodig zijn om je waarden te controleren als je bepaalde medische aandoeningen of risicofactoren voor vitamine D-tekort hebt en/of er symptomen van vertoont.
Je arts kan een bloedtest bestellen om je vitamine D-niveaus te meten. De meest gebruikelijke is de 25-hydroxyvitamine D, kortweg 25(OH)D genoemd.
Wie loopt het meeste risico op een vitamine D tekort?
Naast medische aandoeningen die kunnen leiden tot een vitamine D tekort, zijn er biologische en omgevingsfactoren waardoor iemand een verhoogd risico loopt op een vitamine D tekort:
- Leeftijd: Het vermogen van je huid om vitamine D aan te maken neemt af naarmate je ouder wordt, dus mensen ouder dan 65 jaar lopen extra risico op een vitamine D tekort. Baby’s lopen ook het risico om niet genoeg vitamine D binnen te krijgen. Dit geldt vooral voor baby’s die alleen moedermelk krijgen, omdat die maar een kleine hoeveelheid vitamine D bevat.
- Huidskleur: Het is voor een donker gekleurde huid moeilijker om vitamine D aan te maken uit zonlicht dan voor een licht gekleurde huid, dus mensen met een donkerdere huid lopen een hoger risico op een vitamine D tekort.
- Mobiliteit: Mensen die aan huis gebonden zijn of zelden buiten komen (bijvoorbeeld mensen in verpleeghuizen en andere instellingen) zijn niet in staat om blootstelling aan de zon te gebruiken als bron van vitamine D. Zij lopen dus een hoger risico op een vitamine D-tekort.
Hoe kan ik een vitamine D-tekort voorkomen?
De beste manier om een vitamine D-tekort te voorkomen is ervoor te zorgen dat je voldoende vitamine D binnenkrijgt via je voeding en/of door blootstelling aan de zon. Maar wees voorzichtig met te lang in de zon zijn zonder zonnebrandcrème. Overmatige blootstelling aan de zon geeft je een verhoogd risico op huidkanker.
Leestip: Foliumzuur zwangerschap: Wat, wanneer & hoeveel?
Voedingsmiddelen die vitamine D bevatten:
- Vette vis zoals zalm, tonijn en makreel en sardines
- Regenboogforel
- Runderlever
- Paddenstoelen
- Eigeel
- Levertraan
Je kunt vitamine D ook halen uit verrijkte voedingsmiddelen. Zorg ervoor dat je op de voedingswaarde-etiketten kijkt of een voedingsmiddel vitamine D bevat. Voedingsmiddelen waaraan vaak vitamine D is toegevoegd zijn onder andere:
- Koemelk en soja-, amandel- en havermelk
- Ontbijtgranen
- Sinaasappelsap
- Andere zuivelproducten, zoals yoghurt
Wanneer moet ik naar de dokter met een vitamine D tekort?
Als je je zorgen maakt of je genoeg vitamine D binnenkrijgt en of je lichaam het goed gebruikt, praat dan met je zorgverlener.
Als je risicofactoren hebt voor een vitamine D-tekort, kan je zorgverlener je aanraden om je vitamine D-waarden regelmatig te controleren om er zeker van te zijn dat ze binnen een gezond bereik liggen.
Lees ook: Verschil tussen magnesium en magnesium citraat uitgelegd
Kun je ooit te veel vitamine D binnenkrijgen?
Ja. Je kunt te veel vitamine D binnenkrijgen als je te veel supplementen neemt. Interessant is dat je niet te veel vitamine D uit de zon kunt halen. Vitamine D vergiftiging is zeldzaam, maar kan leiden tot hypercalciëmie. Symptomen kunnen zijn:
- Misselijkheid
- Toegenomen dorst en plassen
- Slechte eetlust
- Constipatie
- Zwakte
- Verwarring
- Ataxie (verstoord evenwicht of coördinatie)
- Dysartrie (onduidelijke spraak)
Neem geen hogere doses vitamine D dan aanbevolen zonder dit eerst met een zorgverlener te bespreken.
vitamine D tekort symptomen
Over dit artikel
Dit artikel over vitamine D tekort symptomen is voor het eerst gepubliceerd op dinsdag 15 oktober 2024. Tijdens je zwangerschap dien je ook vitamine D te suppleren. Bij ouderen kan een tekort zorgen voor botontkalking. Ook je afweer en gebit kunnen verslechteren met tekorten aan vitaminen en mineralen (of bijvoorbeeld omega 3). Verschillende ziekten liggen op de loer, dus eet evenwichtig en beweeg regelmatig voor een goede gezondheid!
Bronnen
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29671532/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25594293/
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-Consumer/
- https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-d.aspx
Je las een bericht in de categorie
- vitamine D tekort symptomen
