Welke ziekte veroorzaakt vitamine D tekort?

Wat niet iedereen weet is dat sommige ziekten ook een vitamine D tekort kunnen veroorzaken. In dit blog lees je er alles over, maar eerst in het kort: wat is en doet vitamine D precies?

Wat is vitamine D?

Vitamine D is een belangrijke vitamine die je lichaam helpt om calcium op te nemen. Dat is nodig voor sterke botten en tanden. Je maakt vitamine D aan in je huid als je in de zon komt, maar je kunt het ook uit voeding halen, zoals vette vis, eieren en margarine.

Daarnaast speelt vitamine D een rol in je afweersysteem. Het helpt je lichaam om virussen en bacteriën beter te bestrijden. Vooral in de herfst en winter hebben veel mensen een tekort, omdat er dan minder zonlicht is. Daarom zoeken sommige mensen in die perioden een goed vitamine D supplement.

Misschien vind je dit interessant

#1 in Bestsellers

Daily Co Vitamine D3 25mcg weerstand support €15.00

Bekijk Product

Welke ziekte(s) veroorzaken een vitamine D tekort?

Een vitamine D tekort ontstaat meestal door te weinig zonlicht of verkeerde voeding. Maar er zijn ook ziektes die ervoor zorgen dat je lichaam vitamine D niet goed opneemt of aanmaakt. Daardoor kun je sneller een tekort krijgen, zelfs als je gezond eet en regelmatig buiten komt.

Sommige aandoeningen beïnvloeden de werking van je darmen, lever of nieren. Die organen spelen een belangrijke rol bij de opname en verwerking van vitamine D. Als één van die systemen niet goed werkt, raakt je vitamine D-huishouding uit balans en kun je klachten krijgen, zoals vermoeidheid of spierzwakte.

Ook bepaalde auto-immuunziektes en chronische ontstekingen kunnen zorgen voor een tekort. Je lichaam heeft dan meer vitamine D nodig dan normaal, of gebruikt het minder efficiënt. In zulke gevallen is het belangrijk om je vitamine D regelmatig te laten controleren bij de huisarts.

Ziektes die een tekort aan vitamine D kunnen veroorzaken zijn:

• Coeliakie
• Ziekte van Crohn
• Colitis ulcerosa
• Nierfalen
• Leverziekten (zoals hepatitis)
• Obesitas
• Multiple sclerose (MS)
• Reuma (reumatoïde artritis)
• Diabetes type 2
• Hyperparathyreoïdie (overactieve bijschildklier)

Welke klachten horen bij te weinig vitamine D

Een vitamine D tekort merk je langt niet altijd meteen, maar na een tijdje kun je vage klachten ervaren. Denk dan aan vermoeidheid, lusteloosheid of een wat somber gevoel. Veel mensen denken dan dat ze gewoon moe zijn, maar soms ligt er dus een tekort aan vitamine D aan de basis van die klachten.

Ook spierpijn en spierzwakte komen voor bij een tekort. Je kunt je dan slap voelen of moeite hebben met traplopen of opstaan uit een stoel. Dat komt doordat je spieren vitamine D nodig hebben om goed te werken. Bij ouderen verhoogt dit logischerwijs ook het risico op vallen.

Verder kun je last krijgen van botpijn of zelfs botontkalking (osteoporose) op de lange termijn. Je botten worden brozer omdat ze minder calcium opnemen. Bij kinderen kan een ernstig tekort leiden tot rachitis, al moet gezegd worden dat dit in Nederland maar weinig voorkomt.  

Veroorzaakt vitamine D tekort overgewicht?

Er is geen direct bewijs dat een vitamine D tekort overgewicht veroorzaakt, maar er is wél een verband. Mensen met overgewicht hebben namelijk vaker een tekort, waarschijnlijk omdat vitamine D zich opslaat in vetweefsel en daardoor minder goed beschikbaar is voor het lichaam. Zo kan een tekort sneller ontstaan bij een hoger vetpercentage.

Andersom zijn er ook aanwijzingen dat een tekort aan vitamine D je stofwisseling kan beïnvloeden. Je lichaam verbrandt dan mogelijk minder efficiënt energie, wat gewichtstoename in de hand kan werken. Het is dus geen oorzaak op zichzelf maar het speelt wel een rol bij het totaalplaatje van je gezondheid en gewicht.

Lees ook: Veroorzaakt vitamine D tekort psychische klachten?

Wie loopt meer risico op tekort?

Niet iedereen maakt even makkelijk vitamine D aan. Mensen met een donkere huid hebben bijvoorbeeld meer zonlicht nodig om voldoende vitamine D te produceren. Ook ouderen lopen risico, omdat hun huid minder goed vitamine D aanmaakt. Daarnaast komen veel ouderen minder buiten, wat het tekort kan versterken.

Verder zijn mensen die bedekkende kleding dragen of altijd zonnebrand gebruiken gevoeliger voor een tekort. Ook wie binnen werkt en weinig daglicht ziet, loopt extra risico. Tot slot geldt dat voor mensen met overgewicht of bepaalde ziektes zoals diabetes of darmproblemen. Voor hen is het verstandig om vitamine D te laten checken.

Een donkere huid heeft voor vitamine D meer zonlicht nodig.

Hoe kun je je vitamine D laten testen?

Als je vermoedt dat je een tekort hebt, kun je je vitamine D laten testen via een bloedonderzoek. Dit gebeurt meestal via de huisarts. Die kijkt naar je klachten en beslist of een test nodig is. Het onderzoek meet de hoeveelheid 25-hydroxyvitamine D in je bloed, de standaardwaarde voor vitamine D.

Soms kun je ook zelf een test kopen bij de apotheek of online. Die zelftests werken met een vingerprik en sturen je bloed op naar een lab. Binnen een paar dagen krijg je de uitslag. Let wel op de betrouwbaarheid van de aanbieder en kies voor een test met laboratoriumanalyse.

De uitslag geeft aan of je een tekort hebt, of dat je vitamine D op peil is. Een waarde onder de 50 nmol/L wijst op een tekort. Tussen de 50 en 75 nmol/L is het aan de lage kant. Alles boven de 75 wordt gezien als voldoende.

Lees ook: Wat is een normale vitamine D waarde?

Kun je ook te veel vitamine D binnenkrijgen?

Ja, dat kan, maar het gebeurt niet snel. Een teveel aan vitamine D ontstaat meestal door langdurig hoge doseringen supplementen. Via zonlicht of voeding krijg je zelden te veel binnen. Te veel vitamine D kan schadelijk zijn, vooral omdat het je calciumspiegel verhoogt en dat kan zorgen voor klachten.

Bij een ernstig overschot kun je last krijgen van misselijkheid, vermoeidheid, verwardheid of nierproblemen. Daarom is het belangrijk om supplementen met mate te gebruiken en de aanbevolen dosering niet zomaar te overschrijden. Twijfel je over hoeveel je nodig hebt? Overleg dan altijd met een arts of apotheker.

Heeft voeding invloed op je vitamine D niveau?

Jazeker, voeding speelt een rol bij je vitamine D niveau, al is zonlicht de belangrijkste bron. Je lichaam maakt zelf vitamine D aan via zonlicht, maar via eten kun je ook een deel binnenkrijgen. Dit is vooral belangrijk in de winter, wanneer er minder zon is en je huid minder vitamine D aanmaakt.

Voedingsmiddelen die van nature veel vitamine D bevatten zijn vette vis (zoals zalm, makreel en haring), eieren en lever. In Nederland wordt ook vitamine D toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Daarmee kun je op een normale dag al wat extra binnenkrijgen.

Toch is het via voeding lastig om voldoende vitamine D op te nemen, zeker als je weinig vis eet of veganistisch leeft. In die gevallen is het extra belangrijk om op je voeding te letten en eventueel een supplement te gebruiken, vooral in de donkere maanden.

Je krijgt vitamine D van de zon én uit voeding zoals zoals vette vis, eieren en margarine.

Hoeveel zonlicht heb je nodig voor genoeg vitamine D?

Gemiddeld heb je in de lente en zomer zo’n 15 tot 30 minuten zonlicht per dag nodig op je gezicht en handen. Dit geldt als je huid direct wordt blootgesteld, dus zonder zonnebrand of kleding eroverheen. In die korte tijd maakt je lichaam al een flinke hoeveelheid vitamine D aan.

In de herfst en winter is de zonkracht in Nederland te zwak om genoeg vitamine D aan te maken. Dan is het bijna onmogelijk om via zonlicht voldoende binnen te krijgen. Daarom wordt in die maanden vaak een supplement aangeraden, zeker voor risicogroepen zoals ouderen, mensen met een donkere huid of bedekkende kleding.

Lees meer: Hoe lang in de zon voor vitamine D?

Conclusie

Een tekort aan vitamine D komt vaker voor dan je denkt. Het sluipt er langzaam in en kan allerlei vage klachten geven, zoals vermoeidheid, spierpijn en somberheid. Vooral in de winter, als de zon zich weinig laat zien, hebben veel mensen extra behoefte aan deze vitamine.

Naast weinig zonlicht kunnen ook bepaalde ziektes een tekort veroorzaken. Denk aan aandoeningen zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, lever- of nierproblemen, en zelfs diabetes type 2 of reuma. Die verstoren de opname of verwerking van vitamine D. Ook overgewicht kan ervoor zorgen dat je lichaam de vitamine minder goed gebruikt.

Twijfel je of je genoeg vitamine D hebt? Laat je dan eens testen, zeker als je vaak moe, futloos of slap bent. Gelukkig is een tekort meestal makkelijk aan te vullen met voeding of bijvoorbeeld een vitamine D3 supplement.