Wat is GABA? Werking en bijwerkingen simpel uitgelegd

GABA: Wat is het?

Gamma-aminoboterzuur (GABA) is een neurotransmitter, of chemische boodschapper, in de hersenen. Het blokkeert specifieke signalen in het centrale zenuwstelsel, waardoor de hersenen worden afgeremd. Dit zorgt voor een beschermend en kalmerend effect op de hersenen en het lichaam.

De hersenen bevatten veel neurotransmitters die specifieke reacties in het lichaam in gang zetten of afremmen. GABA kalmeert het zenuwstelsel door de overdracht van bepaalde signalen te verhinderen.

GABA is te vinden in planten, dieren en micro-organismen. Het menselijk lichaam produceert het, maar het zit ook in sommige voedingsmiddelen. En als het in voedingsmiddelen zit, kan er ook een GABA supplement van worden gemaakt.

In dit artikel onderzoeken we hoe verhoogde niveaus van GABA de hersenen en het lichaam kunnen beïnvloeden en of het nemen van GABA-supplementen dezelfde voordelen kan hebben.

Werking GABA & voordelen

Nog maar twee jaar geleden omschreven sommige onderzoekers GABA’s werking als:

• Antidepressivum
• Kalmerend
• Antihypertensief (bloeddruk verlagend)
• Antidiabetisch
• Anti-kanker
• Versterker van het immuunsysteem

Het stimuleren van GABA kan een reeks voordelen hebben maar wat de precieze werking is, is volgens onderzoekers nog niet precies duidelijk.

Geestelijke gezondheid

Een ontregeling in het functioneren van GABA-neuronen kan de geestelijke gezondheid beïnvloeden en bijdragen aan een groot aantal psychiatrische en neurologische aandoeningen, zoals aandoeningen aan de hersenen en het zenuwstelsel. Een gebrek aan voldoende goede GABA-activiteit kan een rol spelen bij schizofrenie, autisme, het syndroom van Gilles de la Tourette en andere stoornissen.
Angststoornissen

“GABA helpt je een gezonde reactie op stress te hebben.”

GABA-activiteit helpt je een gezonde reactie op stress te hebben door te voorkomen dat neuronen berichten uitzenden die het lichaam zouden kunnen ontregelen. Veel dingen kunnen het GABA-niveau beïnvloeden, wat weer kan bijdragen aan angst.

Schizofrenie

Een gebrek aan GABA wordt in verband gebracht met problemen bij het uitvoeren van normale cognitieve functies. Dit is heel belangrijk voor mensen die lijden aan schizofrenie, een psychiatrische stoornis die aanzienlijke problemen veroorzaakt met gedachten, emoties en gedrag.

Problemen met specifieke elementen van het zenuwstelsel, GABA-A receptoren, zijn in verband gebracht met kenmerken van schizofrenie, waaronder hallucinaties en cognitieve stoornissen.

Autisme Spectrum Stoornis

Hoewel de exacte oorzaak van autismespectrumstoornis (ASS) nog onduidelijk is, hebben dierlijke en menselijke studies associaties gevonden tussen afwijkingen in GABA-activiteit en ASS-symptomen. Er lijkt een verband te bestaan tussen GABA en hoe iemand met autisme beperkte interesses of moeite met sociale interacties heeft.

Forse depressies

Lagere niveaus van GABA in het lichaam zijn ook in verband gebracht met flinke depressies. Dit komt waarschijnlijk omdat GABA samenwerkt met andere neurotransmitters, zoals serotonine, dat ook betrokken is bij stemmingsstoornissen. Onderzoek suggereerde zelfs dat een slechte werking van GABA een factor kan zijn die bijdraagt tot zelfmoord.

Invloed van GABA op je lichamelijke gezondheid

GABA’s activiteiten spelen een belangrijke rol bij verschillende ziekten, waaronder neurodegeneratieve aandoeningen waarbij de zenuwcellen van het lichaam afbreken of afsterven. Hieronder hebben de belangrijkste aandoeningen op een rij gezet:

De ziekte van Huntington

Verminderde niveaus van GABA bij mensen met de ziekte van Huntington kunnen bijdragen aan disfunctie in het gebied van de hersenen dat vrijwillige beweging regelt.

Epilepsie

Een gebrek aan GABA-activiteit is gerelateerd aan overmatige activiteit van het zenuwstelsel tijdens aanvallen.

Ziekte van Parkinson

In plaats van te weinig GABA-activiteit kan er bij de ziekte van Parkinson sprake zijn van te veel activiteit. Hierdoor worden boodschappen in de bewegingscentra van de hersenen geblokkeerd.

Andere aandoeningen die verband houden met GABA-activiteit zijn de volgende:

Pyridoxinedeficiëntie

Pyridoxinedeficiëntie is een zeldzame ziekte waarbij pyridoxine (vitamine B6) niet beschikbaar is om GABA te synthetiseren, of te vormen. Een tekort aan pyridoxine kan aanvallen veroorzaken tijdens de kinderjaren.

Leverencefalopathie

Leverencefalopathie is een aandoening waarbij een leverziekte de hersenfunctie aantast. Het gaat gepaard met hoge niveaus van ammoniak in het lichaam. Deze ammoniak kan zich binden aan GABA-receptoren en verhinderen dat ze goed functioneren.

Dystonie

Dystonie is een bewegingsstoornis waarbij onwillekeurige spierkrampen optreden die vermoedelijk verband houden met een gebrek aan GABA-activiteit.

GABA tekort

Stress en andere factoren kunnen de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de GABA-activiteit dus sterk beïnvloeden. Dit kan uiteindelijk leiden tot een GABA tekort, wat een rol kan spelen bij stoornissen die te maken hebben met de hersenfunctie en de stemming, waaronder schizofrenie, autisme, depressie en angst. GABA-activiteit (te weinig of juist te veel) wordt tevens in verband gebracht met neurodegeneratieve ziekten.

GABA in voedsel

GABA is aanwezig in sommige gefermenteerde voedingsmiddelen, zoals:

• Kimchi
• Gefermenteerde vis
• Tempeh
• Gefermenteerde buffelmelk
• Gefermenteerde cassave
• Gefermenteerde durian
• Zuurdesem
• Moerbeibier
• Sake
• Yoghurt-sake

Andere voedingsmiddelen waar wetenschappers ten minste sporen van GABA hebben gevonden zijn:

• Ontkiemende adzuki- en sojabonen
• Erwten
• Tarwe en gerst
• Bruine en rode rijst
• Rijpe groene tomaten
• Kruisbloemige groenten, zoals spinazie, boerenkool en broccoli
• Zoete aardappel
• GABA uit tomaten
• Shiitake paddenstoelen
• Kastanjes
• Witte Chinese thee

GABA supplementen

Zoals gezegd is er een goede mogelijkheid om je GABA niveaus te versterken met het nemen van supplementen. Fabrikanten produceren GABA supplementen door het fermenteren van een vorm van melkzuurbacteriën. In ons eerdere artikel wat doet een GABA supplement leer je daar meer over.

Top 3 redenen waarom mensen GABA kopen

1. Stress en angst te verlichten
2. Slaap te verbeteren
3. Hoge bloeddruk te verlagen

We moeten er wel bij aantekenen dat er nog onvoldoende bewijs is dat GABA suppletie alle verwachte voordelen opleveren, en het onderzoek hiernaar is ook nog gaande. Toch zijn de meeste beschikbare resultaten veel belovend.

Sommige deskundigen zeggen bijvoorbeeld dat de positieve effecten die mensen melden een placebo respons kunnen zijn. Anderen geloven niet dat GABA-supplementen de bloed-hersenbarrière passeren. Dat zou betekenen dat het onwaarschijnlijk is dat ze enig effect hebben op het lichaam.

“GABA kan je mogelijk helpen bij het stellen van prioriteiten.”

Andere onderzoekers melden echter duidelijk positieve effecten van het innemen van GABA-supplementen. Deze omvatten:

Verbeterd denkvermogen en taakuitvoering

Een studie uit 2015 vond dat iemand zijn vermogen om prioriteiten te stellen en acties te plannen verbeterde door 800 milligram (mg) GABA-supplementen per dag te nemen. Hoewel het onderzoek klein was, met slechts 30 gezonde vrijwilligers, toonde het aan hoe GABA-suppletie verbeterd denkvermogen zou kunnen bevorderen.

Vermindering van stress

Uit een oudere studie uit 2012 bleek dat het dagelijks innemen van 100 mg GABA hielp om stress als gevolg van mentale taken te verminderen. Net als veel andere studies met betrekking tot GABA was de studie klein en waren er slechts 63 deelnemers bij betrokken.

Trainingsherstel en spieropbouw

Een recenter onderzoek uit 2019 vroeg 21 gezonde mannen om 12 weken lang eenmaal per dag een supplement met wei-eiwit of wei-eiwit plus GABA in te nemen.De deelnemers voerden twee keer per week dezelfde weerstandstrainingsoefeningen uit, en de onderzoekers maten de resultaten. De onderzoekers ontdekten dat de combinatie van wei-eiwit en GABA de niveaus van groeihormoon verhoogde in vergelijking met wei-eiwit alleen.

Hoewel dit weer een tamelijk kleine studie was, concludeerden de onderzoekers dat GABA-supplementen zouden kunnen helpen bij de opbouw van spieren en bij het herstel van trainingen. Ze raadden onderzoekers aan meer studies hiernaar uit te voeren.

GABA gevaarlijk of niet?

Het korte antwoord is: nee, GABA is niet gevaarlijk wanneer de instructies van de fabrikant worden opgevolgd. Het is dus essentieel om deze instructies op te volgen, of je nu supplementen gebruikt of supplementen inneemt die GABA nabootsen of tot doel hebben het te versterken.

Hoe gebruik ik het?

Sommige mensen nemen een supplement in pilvorm, terwijl anderen het toevoegen aan voedingsmiddelen, zoals proteïnedranken. Fabrikanten doen verschillende aanbevelingen over de in te nemen hoeveelheid. Iedereen die overweegt GABA-supplementen in te nemen kan dit het beste eerst met zijn of haar arts bespreken.

GABA bijwerkingen

Klinische studies uit Amerika suggereren dat het onwaarschijnlijk is dat het innemen van maximaal 120 milligram GABA per dag als supplementen gedurende 12 weken bijwerkingen veroorzaakt. Mensen moeten wel voorzichtig zijn met het gebruik ervan in combinatie met andere geneesmiddelen.

“GABA is niet gevaarlijk wanneer de instructies worden opgevolgd.”

Door ze te gebruiken met medicijnen voor hoge bloeddruk of epilepsie kan het effect van die medicijnen toenemen. Mensen moeten altijd met een arts overleggen voordat ze supplementen gebruiken en ervoor zorgen dat ze weten welke medicijnen de persoon al gebruikt.

Conclusie

Je lichaam produceert van nature GABA, en het bevordert de slaap, verlicht angst en beschermt de hersenen. Sommige mensen kopen GABA supplementen, maar wetenschappers onderzoeken nog steeds de exacte voordelen daarvan. De beschikbare studies geven echter wel een positief beeld.

Voordat je GABA supplementen gebruikt voor welke aandoening dan ook, kun je het beste éérst met een arts spreken. Zij kunnen je aanbevelen om eerst een medisch bewezen behandeling te proberen. Als jouw arts het gebruik van GABA-supplementen adviseert, kan hij of zij je ook persoonlijke aanbevelingen doen wat betreft de exacte inname ervan.