Door de geschiedenis heen hebben mensen over de hele wereld wilde paddenstoelen verzameld voor voiding. Het verzamelen van wilde paddenstoelen kan ook een uiterst lonende en interessante hobby zijn. Maar wie het doet moet uiterst voorzichtig te werk gaan, want lang niet alle paddenstoelen zijn eetbaar.
Hoewel veel wilde paddenstoelen zeer voedzaam, lekker en veilig te eten zijn, vormen andere een ernstig risico voor je gezondheid en kunnen bij inname zelfs de dood tot gevolg hebben.
Daarom is het essentieel om alleen op eetbare paddenstoelen te jagen met iemand die zeer ervaren is in het herkennen van zowel eetbare als giftige paddenstoelen.
In dit artikel staan 3 eetbare paddenstoelen en 5 giftige paddenstoelen die je moet vermijden.
1. Boskip
Grifola frondosa, beter bekend als boskip of maitake, is een eetbare paddenstoel die favoriet is bij paddenstoelenjagers. Boskip is een polypore – een soort schimmel met kleine poriën aan de onderkant.
Ze groeien aan de voet van bomen in plankachtige clusters, met een voorkeur voor hardhout zoals eiken. Deze clusters lijken op de staartveren van een zittende kip – vandaar de naam “boskip”. Aan een enkele boom kunnen meerdere hennen groeien.
Deze paddenstoel komt oorspronkelijk uit China, maar groeit ook in Japan en Noord-Amerika, vooral het noordoosten van de Verenigde Staten. Het is een overblijvende paddenstoel en groeit vaak vele jaren op dezelfde plek.
Hoe herken je boskip?
Boskip is grijsbruin van kleur, terwijl de onderkant van de hoeden en de takachtige steel wit zijn, hoewel de kleur kan variëren. Deze paddenstoelen worden het meest gevonden in de herfst, maar ook in de zomermaanden komen ze minder vaak voor.
Boskip kan behoorlijk groot worden. Sommige paddenstoelenjagers hebben massieve paddenstoelen gescoord die tot 50 pond (ongeveer 23 kg) wegen, maar de meeste wegen 1,5-7 kg.
Een handige aanwijzing bij het herkennen van boskip is dat hij geen kieuwen heeft, en dat de onderkant van de hoed kleine poriën heeft, die aan de randen het kleinst zijn.
Eet geen oudere exemplaren die oranje of roodachtig van kleur zijn, want die kunnen besmet zijn met bacteriën of schimmel. Boskip is vaak favoriet bij beginnende paddenstoelenjagers. Hij is onderscheidend en heeft niet veel gevaarlijke look-a-likes, waardoor het een veilige optie is voor beginners.
Voedingsstoffen boskip
Boskip is heel voedzaam en bijzonder rijk aan de B-vitamines foliumzuur, niacine (B3) en riboflavine (B2), die alle betrokken zijn bij het energiemetabolisme en de celgroei. Deze paddenstoel bevat ook krachtige gezondheidsbevorderende verbindingen, waaronder complexe koolhydraten die glucanen worden genoemd.
Glucanen geïsoleerd uit hen-van-hout blijken in dierstudies immuunversterkende eigenschappen te hebben. Boskip heeft een hartige, rijke smaak en zijn heerlijk als ze worden toegevoegd aan roerbakgerechten, sautés, graangerechten en soepen.
Boskip is populair bij beginnende paddenstoelenjagers. Ze groeien meestal aan de voet van een eik. Ze zijn grijsbruin van kleur en lijken op de gerimpelde staartveren van een zittende kip.
2. Oesterzwam
De oesterzwam (Pleurotus ostreatus) is een heerlijke eetbare paddenstoel die qua vorm op een oester lijkt en waar paddenstoelenjagers vaak naar op zoek zijn.
Oesterzwammen groeien in bossen over de hele wereld. Deze paddenstoelen groeien op dode of stervende hardhouten bomen zoals beuken en eiken. Ze groeien soms op afgevallen takken en dode stronken.
Oesterzwammen verteren rottend hout en geven voedingsstoffen af aan de bodem, waardoor ze voedingsstoffen hergebruiken voor andere planten en organismen in bosecosystemen.
Hoe herken je oesterzwam?
Oesterzwammen groeien in clusters die lijken op planken op dode of stervende hardhouten bomen.Afhankelijk van de tijd van het jaar kunnen de toppen van de oestervormige hoeden van deze paddenstoelen variëren van wit tot bruingrijs en zijn ze meestal 5-20 cm breed.
De onderkant van de hoeden is bedekt met dicht op elkaar staande kieuwen die over de stompe, soms niet bestaande, steel lopen en wit of bruin van kleur zijn. Oesterzwammen kunnen in grote aantallen groeien, en op dezelfde boom kunnen veel verschillende clusters worden aangetroffen.
Voedingsstoffen oesterzwammen
Oesterzwammen hebben dik, wit, mild smakend vlees dat een verscheidenheid aan voedingsstoffen bevat. Ze bevatten vooral veel B-vitamines, waaronder niacine (B3) en riboflavine (B2), en de mineralen kalium, koper, ijzer en zink.
Ze bevatten ook krachtige ontstekingsremmende plantenverbindingen, waaronder triterpenoïden, glycoproteïnen en lectines, die mogelijk enige bescherming bieden tegen chronische ziekten.
Oesterzwammen zijn uitstekend gesauteerd met uien en knoflook als bijgerecht. Je kunt ze ook toevoegen aan soepen, pasta’s en vleesgerechten. Oesterzwammen komen overal ter wereld voor op dode of stervende hardhouten bomen. Ze hebben een milde smaak en bevatten een overvloed aan voedingsstoffen.
3. Zwavelplank paddenstoel
De zwavelplank zwam (Laetiporus sulphureus) is een helder oranje of gele paddenstoel met een unieke, vlezige smaak. Zwavelplankzwammen groeien op hardhouten bomen in zowel Noord-Amerika als Europa.
Deze paddenstoelen kunnen optreden als parasieten op levende of stervende bomen, of voedingsstoffen halen uit dode bomen, zoals rottende boomstronken. Zwavelplankzwammen groeien op bomen in plankachtige clusters. Ze worden meestal gevonden op grote eikenbomen en meestal geoogst in de zomer- en herfstmaanden.
Opgemerkt moet worden dat er zwavelplankachtige Laetiporus soorten bestaan. Ze groeien op naaldbomen en moeten vermeden worden, omdat ze bij sommige mensen ernstige allergische reacties kunnen veroorzaken.
Hoe herken je zwavelplank?
Zwavelplankzwammen zijn meestal oranje of geel van kleur en groeien in overlappende plankachtige clusters op hardhout, zoals eik, wilg en kastanje. De hoeden van de paddenstoel zijn waaiervormig of halfrond en meestal 5-30 cm breed en tot 20 cm diep.
De zwavelplank heeft geen kieuwen, en de onderkant van de hoeden is bedekt met kleine poriën.Daarnaast heeft deze paddenstoel een gladde, suède-achtige textuur en een geel-oranje kleur, die vervaagt tot dof wit als de paddenstoel voorbij de rijpheid is.
Aan een enkele boom kunnen veel zwavelplankpaddenstoelen groeien, waarbij individuele paddenstoelen zwaarder worden dan 50 pond (23 kg).
Voedingstoffen zwavelplank
Zoals de meeste paddenstoelen bevatten zwavelplankpaddenstoelen weinig calorieën en bieden ze een goede hoeveelheid voedingsstoffen, waaronder vezels, vitamine C, kalium, zink, fosfor en magnesium.
Zwavelplankpaddenstoelen bevatten ook plantaardige verbindingen, waaronder polysachariden, eburicoic zuur, en kaneelzuur. In reageerbuis- en dierstudies is aangetoond dat ze schimmelwerende, tumorremmende en antioxiderende eigenschappen.
Zwavelplankpaddenstoelen moeten gekookt worden gegeten – niet rauw. Je kunt hun vlezige textuur en hartige smaak naar voren brengen door ze te sauteren met boter, ze toe te voegen aan groentegerechten, of ze door omeletten te mengen.
“Zwavelplankpaddenstoelen moeten gekookt worden.”
De felgekleurde zwavelplankzwam groeit op hardhouten bomen zoals eiken en heeft een vlezige textuur en een aangename smaak als hij gekookt wordt. Verwar hem niet met een soortgenoot die op naaldbomen groeit.
Giftige paddenstoelen die je niet kunt eten
Hoewel je van veel wilde paddenstoelen veilig kunt genieten, vormen andere een bedreiging voor je gezondheid.
Eet daarom nooit de volgende paddenstoelen:
- Doodskapje (Amanita phalloides). Dodelijke hoedjes behoren tot de giftigste van alle paddenstoelen en zijn verantwoordelijk voor de meeste sterfgevallen door paddenstoelen wereldwijd. Ze groeien in veel landen over de hele wereld.
- Conocybe filaris. Deze paddenstoel groeit in Europa, Azië en Noord-Amerika en bevat dezelfde giftige stoffen als de doodskap. Hij heeft een gladde, kegelvormige hoed die bruin van kleur is. Ze zijn zeer giftig en kunnen dodelijk zijn bij inname.
- Herfstschedel (Galerina marginata). Ook bekend als de “dodelijke Galerina,” behoren herfstkafjes tot de giftigste paddenstoelen. Ze hebben kleine, bruine hoedjes en groeien op rottend hout.
- Doodsengel (Amanita ocreata). Verwant aan de doodskap groeit de doodsengel langs de westkust van de Verenigde Staten. Deze paddenstoel is meestal wit en kan ernstige ziekte en de dood veroorzaken als hij wordt gegeten.
- Valse morieljes (Gyromitra esculenta en Gyromitra infula). Deze lijken op de eetbare echte morieljes, waardoor ze bijzonder gevaarlijk zijn. In tegenstelling tot echte morieljes zijn ze niet helemaal hol als je ze doorsnijdt.
Naast de hierboven genoemde paddenstoelen bestaan er nog veel meer soorten giftige paddenstoelen. Als je ooit twijfelt of een wilde paddenstoel eetbaar is, eet hem dan niet. Sommige paddenstoelen kunnen ernstige ziekte en zelfs de dood veroorzaken.
Er zijn veel soorten giftige wilde paddenstoelen die vermeden moeten worden. Eet nooit een paddenstoel waarvan je niet helemaal zeker weet of hij eetbaar is.
Eetbare paddenstoelen tips en voorzorgsmaatregelen
Voor je veiligheid is het van cruciaal belang dat je alleen op paddenstoelen jaagt als je ervaren bent in het herkennen van eetbare soorten.
Als je geïnteresseerd bent in het jagen op paddenstoelen, schrijf je dan in voor een cursus van een paddenstoelen expert om te leren hoe je veilige soorten goed kunt herkennen. Lessen worden aangeboden door hogescholen, universiteiten en mycologieclubs.
Opgemerkt moet worden dat het een slecht idee is om wilde eetbare paddenstoelen te consumeren die groeien in stedelijke omgevingen, langs drukke snelwegen, of in gebieden waar blootstelling aan pesticiden waarschijnlijk is. Schimmels absorberen vervuilende stoffen zoals uitlaatgassen en chemicaliën uit de omgeving.
“Neem een paddenstoelen-gids mee als je gaat zoeken.”
Neem bij het zoeken naar paddenstoelen altijd een paddenstoelen-gids mee met daarin de eetbare paddenstoelen die in je omgeving groeien. Het zal je helpen veilige soorten goed te herkennen.
Vermijd altijd het plukken van eetbare paddenstoelen die over hun hoogtepunt heen zijn. Tekenen dat een paddenstoel niet geplukt mag worden zijn bijvoorbeeld rottend vlees, insectenplagen of een ranzige geur.
Als je op paddenstoelenjacht gaat, neem dan een mand, gaaszak, papieren zak of kleine rugzak mee om je buit in op te bergen, samen met een klein mes om de paddenstoelen te oogsten.
Paddenstoelen reinigen en bewaren
Het advies om wilde paddenstoelen schoon te maken door ze onder koud water te houden en overtollig vuil met een zachte borstel te verwijderen, verschilt.Sommige deskundigen houden vol dat het wassen van paddenstoelen vóór het bewaren ervan leidt tot sneller bederf, terwijl sommige liefhebbers van foerageren aanraden om de paddenstoelen schoon te maken voordat je ze in de koelkast zet.
Ongeacht of je je paddenstoelen schoonmaakt voordat je ze bewaart, bewaar ze in een bak met een goede luchtstroom, zoals een papieren zak. Bewaar paddenstoelen niet in plastic zakken of goed afgesloten bakjes.
Verse, wilde paddenstoelen zijn een paar dagen houdbaar in de koelkast. Ze kunnen ook ingevroren of gedroogd worden, wat hun houdbaarheid aanzienlijk kan verlengen.
Paddenstoelen waarschuwing
Zoek alleen naar paddenstoelen als je goed getraind bent in het herkennen van eetbare soorten. Vermijd paddenstoelen die in een vervuilde omgeving groeien of die over hun hoogtepunt heen zijn. Verse, wilde paddenstoelen kunnen worden gekoeld, ingevroren of gedroogd.
Wat moet je doen als je giftige paddenstoelen hebt gegeten?
- Bij bewusteloosheid, suf, ademhalingsstoornissen: bel 112 en volg het advies op.
- Bij geagiteerd en angstig gedrag: bel 112 en volg de instructies.
- Bel in alle andere gevallen het spoednummer van de huisarts of huisartsenpost.
- Leg een slapend of bewusteloos slachtoffer met een normale ademhaling in de stabiele zijligging.
- Verzamel, als het kan, resten van de gegeten paddenstoel.
Conclusie
Wilde paddenstoelen, oesterzwammen en zwavelzwammen zijn veilige, heerlijke en voedzame wilde soorten die door paddenstoelenjagers gewaardeerd worden.
Hoewel deze en vele andere paddenstoelen veilig te consumeren zijn, kan het eten van soorten als doodskapje, valse morieljes en Conocybe filaris ernstige nadelige gezondheidseffecten en zelfs de dood tot gevolg hebben.
Het zoeken naar wilde paddenstoelen kan een leuke en lonende hobby zijn, maar beginnende paddenstoelenjagers moeten samenwerken met deskundigen die ervaring hebben met het herkennen van paddenstoelen, zodat ze kunnen leren hoe ze paddenstoelen op de juiste manier kunnen herkennen en hanteren.
Bronnen:
- https://www.trouw.nl/nieuws/de-zwavelzwam-is-eetbaar-maar-niet-lekker~b26a6214/
- https://www.npo3.nl/3opreis/eetbare-paddenstoelen-nederlandse-bossen
- https://www.rodekruis.nl/ehbo/ehbo-tips/voedselvergiftiging-giftige-paddenstoelen/
- https://www.rtlnieuws.nl/nederland/artikel/2437611/nu-al-veel-paddenstoelen-pas-op-voor-deze-dodelijke-exemplaren
