Wat is hyaluronzuur? Werking & bijwerkingen

Leer alles over de hyaluronzuur werking, wat hyaluronzuur is, eventuele hyaluronzuur bijwerkingen én het verschil met glucosamine, chondroïtine en collageen supplementen.

Veel mensen spenderen ontelbare uren aan het gebruik van schadelijke schoonheidsproducten, met de bedoeling om hun huid er levendiger en jonger uit te laten zien. Maar er is misschien een effectievere manier.

Maak kennis met: hyaluronzuur, wat je huid wel stralend kan houden en is ook goed voor je gewrichten. En dit alles zonder de schadelijke bijwerkingen van giftige huidproducten.

Hyaluronzuur wordt soms ook aanbevolen door dermatologen en omdat het de textuur en het uiterlijk van de huid kan verbeteren en gewrichtspijn en andere symptomen van veroudering kan verminderen.

Hyaluronzuur is waarschijnlijk het meest bekend omdat het wordt gebruikt in dure anti-aging serums, maar je vindt het ook in gewrichtsondersteunende formules, behandelingen tegen koortslip, oogdruppels en lippenbalsems.

Hyaluronzuur wordt soms aanbevolen door dermatologen.

Wat is hyaluronzuur?

Hyaluronzuur is een smerende, heldere stof die van nature door het lichaam wordt aangemaakt. In het menselijk lichaam komt hyaluronzuur in de grootste concentraties voor in de huid, in gewrichten, in oogkassen en in andere weefsels waar het helpt collageen vast te houden, vocht te verhogen en elasticiteit en flexibiliteit te bieden.

Hyaluronzuur werd oorspronkelijk gewonnen uit hanenkam. Hoewel die vorm nog steeds verkrijgbaar is, is het beter om hyaluronzuur te gebruiken dat is gemaakt van een fermentatieproces dat in een laboratorium is gecreëerd.

Het wordt zowel in vloeibare als in poedervorm verkocht. Vloeibare vormen bevatten een conserveermiddel en misschien zelfs propyleengylcol en alcohol, maar poeder bevat dat niet en verdient de voorkeur.

Tegenwoordig wordt hyaluronzuur verwerkt in verschillende antiverouderingsproducten voor schoonheid en gezondheid – je kunt nu hyaluronzuur lotions, crèmes, serums en supplementen vinden in natuurvoedingswinkels. Er is zelfs een kans dat je dermatoloog hyaluronzuur in injectievorm aanbiedt.

Hyaluronzuur komt ook van nature voor in bottenbouillon, dus als je meer bottenbouillon of proteïnepoeder gemaakt van bottenbouillon aan je dieet toevoegt, kan dat automatisch je inname van hyaluronzuur verhogen.

Bij plaatselijk gebruik kan hyaluronzuur niet worden opgenomen. Natriumhyaluronaat is echter het zout van hyaluronzuur. Omdat het een veel lagere molecuulgrootte heeft, kan natriumhyaluronaat de huid binnendringen als het plaatselijk wordt aangebracht en verschijnt het dus in crèmes en andere drankjes.

Hyaluronzuur werking

Het grootste voordeel van de werking van hyaluronzuur is dat het een zeer groot vermogen heeft om water vast te houden, of het nu op de huid, in de ogen of in weke delen zit. Hyaluronzuur wordt namelijk beschouwd als een glycosaminoglycaan, waardoor het naast zijn hoge viscositeit een grote hoeveelheid water kan vasthouden.

Door het hele lichaam komt hyaluronzuur voor in veel verschillende weefsels, vooral in de huid, waar het vocht en structuur geeft. De huid is goed voor ongeveer de helft van al het hyaluronzuur in het hele lichaam.

Andere lichaamsdelen waar de werking van hyaluronzuur van belang is zijn de pezen en gewrichten, de membranen van de ogen, de navelstreng, gewrichtsvloeistof, skeletweefsels, hartkleppen, longen, aorta en prostaat.

Hyaluronzuur is eigenlijk een zeer lange verbinding van koolhydraatmoleculen die aan elkaar gebonden zijn en een water vasthoudende werking heeft, waardoor het vocht kan bewegen en druk kan absorberen.

In de afgelopen twintig jaar heeft nieuw onderzoek aangetoond dat hyaluronzuur onder andere de volgende heilzame werking heeft: hydratatie, smering van gewrichten, ruimtevullend vermogen binnen weefsels en tussen cellen, opbouw van het raamwerk waardoor cellen migreren, herstel van weefsel en wonden, regulering van de activering van ontstekingscellen (ontsteking), versterking van immuunreacties, herstel van schade aan fibroblasten en onderhoud van de epitheelcellen van de huid.

Lees meer over: Waar is hyaluronzuur goed voor?

Voordelen

Hyaluronzuur hydrateert de huid, gaat huidveroudering tegen en kan rimpels verminderen. Het speelt een rol in wondherstel, behandelt pijnlijke plekken en zonnebrand, en smeert pijnlijke gewrichten. In de ogen helpt het bij droogheid en voorkomt schade. Laten we alle veronderstelde voordelen eens nader bekijken.

1. Hydrateert droge, verouderde huid

Ja, hyaluronzuur hydrateert de huid. Veel mensen melden dat hun huid vochtiger aanvoelt, dat de wallen onder hun ogen lichter worden en dat hun huidtextuur gladder is nadat ze serums met hyaluronzuur hebben gebruikt.

De belangrijkste manier waarop hyaluronzuur het uiterlijk van een verouderde huid (een huid die verouderd is door blootstelling aan de zon) helpt te verbeteren, is door waterverlies tegen te gaan.

Een van de redenen waarom hormoonvervangingsbehandelingen er soms voor zorgen dat de huid er jeugdiger uitziet en minder beschadigd is door de zon, is dat ze de concentratie hyaluronzuur in de huid verhogen.

Droogheid, roos, hangende ogen of lippen en een slappe huid worden geassocieerd met huidveroudering omdat naarmate we ouder worden de moleculen in onze huid iets van hun vermogen verliezen om water te binden en vast te houden. Dit veroorzaakt niet alleen droogheid, maar vermindert ook het volume van de huid.

Huidveroudering wordt veroorzaakt door zowel intrinsieke als extrinsieke veroudering, dat wil zeggen dagelijkse blootstelling aan vervuilende stoffen en UV-licht, samen met het normale verouderingsproces.

Onderzoeken tonen aan dat er meerdere plaatsen in de huid betrokken zijn bij de controle van hyaluronzuursynthese, afzetting, cel- en eiwitassociatie en afbraak.

Onderzoekers hebben ontdekt dat een droge hoornlaag als gevolg van langdurige blootstelling aan de zon een belangrijke rol speelt bij rimpelvorming.

Er is nu aangetoond dat rimpels en fijne lijntjes meestal ook zichtbaarder zijn in omgevingen met een lage luchtvochtigheid in vergelijking met omgevingen met een hoge luchtvochtigheid, omdat ze het watervasthoudend vermogen en de elasticiteit van de huid verder verminderen.

Hyaluronzuur kan op natuurlijke wijze tekenen van veroudering helpen verminderen door het epidermis waterverlies te verminderen dat gepaard gaat met blootstelling aan de zon, een droge of schilferige huid.

Lees ook: Wat doet hyaluronzuur voor je haar?

2. Helpt rimpels verminderen

Binnen enkele weken na het gebruik van een topisch hyaluronzuurproduct kun je een zichtbare toename zien in de hydratatie van het huidoppervlak.

Hoewel de meeste onderzoeken aantonen dat het zes weken of langer duurt voordat hyaluronzuur het uiterlijk van de huid verbetert, hebben sommige onderzoeken aangetoond dat hyaluronzuur serums en oogcrèmes tegen rimpels soms al binnen twee tot vier weken na gebruik beginnen te werken.

Voor substantiëlere resultaten tegen huidveroudering gebruiken dermatologen soms injecties of formules op recept met hyaluronzuren gedurende een aantal maanden om lip- en oogverslapping te verminderen.

Resultaten van een dubbelblind, gerandomiseerd klinisch onderzoek uit 2014 dat verscheen in het Journal of Cosmetic Dermatology toonden aan dat producten met hyaluronzuur effectief de verschijning van rimpels verminderden en huidverslapping verminderden binnen 30 dagen na consequent gebruik.

Sommige deelnemers aan het onderzoek meldden ook dat ze na een maand vollere lippen en meer volume op de wangen hadden (twee eigenschappen die in verband worden gebracht met een jeugdig uiterlijk).

Hyaluronzuur kan de tekenen van veroudering helpen verminderen.

Het onderzoek werd uitgevoerd bij 40 volwassen vrouwen die vóór het onderzoek lichte tot matige klinische tekenen van huidveroudering vertoonden, waaronder een verminderd huidvolume en veranderingen in het huidoppervlak. Na het aanbrengen van een product met de naam Fillerina (dat zes vormen van hyaluronzuur bevat) of een placeboproduct, werden de resultaten gemeten na drie uur en vervolgens zeven, 14 en 30 dagen later.

Onderzoekers ontdekten dat degenen die Fillerina gebruikten na 30 dagen (en sommigen al na 14 dagen) significante ‘verbeteringen in gezichtscontouren en volumes’ vertoonden in vergelijking met de placebogroep en met de basismetingen.

De actieve behandelgroep zag een vermindering van de verzakking van zowel de gezichtscontouren als de jukbeenderen, een verbetering van het lipvolume en een vermindering van de rimpeldiepte en het rimpelvolume, terwijl de placebogroep dergelijke verbeteringen niet zag.

Een ander onderzoek, gepubliceerd in The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, evalueerde een nieuw topisch laagmoleculair nano-hyaluronzuurpreparaat voor rimpels, huidhydratatie en huidelasticiteit bij mensen. Drieëndertig vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 45 jaar werden gedurende acht weken onderzocht om de anti-rimpelwerking van een nieuw nano-hyaluronzuur te meten.

De studieresultaten tonen een statistisch significant hydraterend effect, een fijnere huidtextuur en verbeterde huidelasticiteit. Hun conclusie: ‘Het nieuwe nano-hyaluronzuur liet duidelijk een significant voordeel zien in het verminderen van de diepte van rimpels (tot 40 procent), en de hydratatie van de huid (tot 96 procent) en de stevigheid en elasticiteit van de huid waren aanzienlijk verbeterd (tot 55 procent) aan het einde van acht weken.’

3. Pijnlijke plekken, zonnebrand en wondherstel

Naast het verminderen van de verschijning van rimpels en droogheid, is hyaluronzuur gunstig voor de behandeling van koorts- en mondzweren, zweren, wonden, beten en brandwonden vanwege de manier waarop het beschadigd weefsel vochtig houdt.

Weefselherstellende voordelen zijn ook verlichting van zonnebrand. Veel behandelingen tegen koortslip en mondpijn bevatten hyaluronzuur om het genezingsproces te versnellen en barsten of bloeden te voorkomen.

Hyaluronzuur maakt deel uit van de structurele bestanddelen van de mond en de lippen, die bestaan uit bindweefsel dat deels uit collageen en water bestaat. Collageen en hyaluronzuur helpen de lippen hun structuur en vorm te geven.

Omdat hyaluronzuur zich aan water bindt, hydrateert het de huid en weefsels in de mond/lippen en houdt het de huidverbindingen strak, helpt het beschadigde weefsels voedingsstoffen toe te voeren, houdt het ontstekingen onder controle en helpt het vloeistoffen afvalstoffen af te voeren.

4. Smeert pijnlijke gewrichten

Hyaluronzuur komt voor in alle botten, verbindingsweefsel, gewrichten, pezen en kraakbeenstructuren in het hele lichaam – vooral in een type dat hyalien kraakbeen wordt genoemd, dat de uiteinden van botten bedekt en zorgt voor demping.

Omdat het helpt botten te bufferen en weerstand biedt tegen slijtage, is hyaluronzuur nuttig voor het verminderen van pijn en gevoeligheid die gepaard gaan met degeneratieve gewrichtsaandoeningen.

Het wordt ook gevonden in een ander belangrijk deel van onze gewrichten, het synoviaal membraan, dat een coating vormt over twee gewrichtsbotten en synoviale vloeistof produceert. Synoviale vloeistof is een ‘viskeuze vloeistof’ die gewrichten helpt schokken te absorberen, elastisch te blijven en voedingsstoffen naar het kraakbeen te transporteren.

Hyaluronzuur is nu een populaire stof die wordt gebruikt in supplementen voor de behandeling van artrosepijn en blessures. Het is ook goedgekeurd door de FDA voor de behandeling van artrose wanneer het in relatief hoge doses wordt toegediend via injecties door een zorgverlener.

Sommige onderzoeken tonen aan dat lagere doses ook effectief kunnen zijn voor het verminderen van gewrichtsstijfheid en chronische pijn, hoewel de resultaten lijken te variëren. De soorten gewrichtspijnen die het meest worden behandeld met hyaluronzuur zijn onder andere die van de ellebogen en knieën.

5. Helpt droge ogen en oogklachten te verminderen

De vloeistof in de oogkas (het glasvocht) bestaat bijna volledig uit hyaluronzuur. Hyaluronzuur oogdruppels (zoals het merk Hyalistil) kunnen chronische droge ogen helpen verlichten door vocht in de oogkas aan te vullen, te helpen bij de traanproductie en de vochtbalans te herstellen.

Sommige onderzoeken hebben ook aangetoond dat hyaluronzuur oxidatieve schade veroorzaakt door UVB-licht in het hoornvlies helpt te onderdrukken.

Artsen gebruiken vaak smerende hyaluronzuurformules om oogletsels en -aandoeningen te behandelen, waaronder staar, vooral op het moment voor of na een operatie wanneer de ogen het gevoeligst en droogst zijn.

Hyaluronzuurdruppels kunnen heilzaam zijn tijdens oogoperaties of herstel, waaronder na het verwijderen van staar, hoornvliestransplantatie of reparatie van een netvliesloslating.

6. Bescherming tegen inflammatoire darmziekten

Natuurlijk voorkomend hyaluronzuur, zoals het hyaluronzuur dat door je lichaam wordt aangemaakt en van nature voorkomt in kippencollageen, is aanwezig in grote deeltjes die functioneren in de darmen en die kunnen helpen bij de bescherming tegen of het herstel van inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Overmatig gebruik van geïsoleerd hyaluronzuur, waarvan de deeltjes kleiner zijn dan die in de natuur voorkomen, kan soms leiden tot meer ontstekingen in de darmen.

Het toevoegen van hyaluronzuurrijke voedingsmiddelen en supplementen aan je dieet, zoals bottenbouillon of eiwitpoeder gemaakt van bottenbouillon, kan echter helpen om het natuurlijke genezingsproces van het maag-darmstelsel te stimuleren en mogelijk beschermen tegen het leaky gut syndroom.

Hyaluronzuur, glucosamine of allebei?

Net als hyaluronzuur helpt glucosamine bij het bieden van elasticiteit en structuur in gewrichten en weefsels die gebruikt kunnen worden om pijn te verminderen. Het belangrijkste verschil tussen de twee is dat hyaluronzuur meer smering biedt door de manier waarop het water vasthoudt, terwijl glucosamine meer structuur en stevigheid biedt.

Hyaluronzuur is een integraal onderdeel van gewrichtsvloeistof en gewrichtskraakbeen, terwijl glucosamine (vooral in combinatie met chondroïtinesulfaat) kraakbeen helpt opbouwen. In principe is hyaluronzuur gunstiger voor de gewrichtsvloeistof en belangrijker voor schokabsorptie, terwijl glucosamine helpt om verlies van kraakbeen/kraakbeen te voorkomen.

Veel mensen ervaren de beste resultaten als ze deze producten samen gebruiken. Er is zelfs ontdekt dat glucosamine de productie van hyaluronzuur verhoogt.

Sommige antiverouderingsformules bevatten naast hyaluronzuur en glucosamine meerdere gewrichtsondersteunende stoffen, zoals mangaansulfaat. Samen kunnen deze effectief zijn om artrosepijn te verminderen, de functies van de kraakbeenmatrix te verbeteren en synoviale vloeistoffen aan te vullen.

Lees ook: Heb je acne? Hyaluronzuur kan helpen!

Huid en ogen

• Hyaluronzuur crème, serum of lotion: Verschillende merken bevatten verschillende concentraties en soorten hyaluronzuurmoleculen. De meest effectieve soorten hebben meer dan één maat hyaluronzuurmoleculen, omdat verschillende maten op verschillende manieren werken. Onderzoeken hebben aangetoond dat het dagelijks plaatselijk aanbrengen van serums met ongeveer 0,1 procent hyaluronzuur kan leiden tot een aanzienlijke verbetering van de hydratatie van de huid, het verschijnen van rimpels en de elasticiteit.
• Voor de behandeling van droge ogen: hyaluronzuur kan gedurende drie maanden drie tot vier keer per dag worden toegediend in de vorm van vloeibare oogdruppels. Zoek naar een concentratie hyaluronzuur van ongeveer 0,2 tot 0,4 procent, maar zorg er ook voor dat je altijd de gebruiksaanwijzing leest.

Hyaluronzuur bijwerkingen

Normaal gesproken zijn er weinig tot geen hyaluronzuur bijwerkingen wanneer het via de mond wordt ingenomen of plaatselijk op de huid/mond worden gebruikt.

Supplementen en injecties met hyaluronzuur moeten echter wel worden vermeden door zwangere vrouwen of tijdens borstvoeding, omdat het in de moedermelk lijkt te kunnen achterblijven en een negatief effect kan hebben op de zich ontwikkelende foetus of baby.

Het meeste onderzoek suggereert dat hyaluronzuur dermale fillers bij de behandeling van gezichtsrimpels, -plooien en -lijnen over het algemeen veilig is als patiënten de instructies van hun arts daarna opvolgen.

Sommige tijdelijke bijwerkingen na het krijgen van deze injecties zijn mogelijk, zoals milde ontstekingsreacties en gevoeligheid voor zonlicht, maar deze verdwijnen meestal binnen 2-7 dagen. Bijwerkingen van hyaluronzuur injecties komen wel voor als iemand permanente fillers krijgt.

Glucosamine verhoogt de productie van hyaluronzuur.

Het is belangrijk dat patiënten na de behandeling de instructies van hun arts opvolgen, waaronder het vermijden van make-up gedurende 24 uur na de injectie, het vermijden van directe blootstelling aan de zon of overmatige hitte gedurende een aantal dagen, het dagelijks gebruiken van SPF 30 zonnebrandcrème en het vermijden van sporten/intensieve activiteiten tijdens de week van de toepassing. Dit helpt het risico op ontstekingen en andere bijwerkingen te beperken.

Als er complicaties optreden bij injecties met hyaluronzuurvullers, wordt soms hyaluronidase gebruikt om de effecten van de vullers ongedaan te maken. Hyaluronidases zijn enzymen die HA kunnen afbreken.

Op recept verkrijgbare en commerciële producten die hyaluronzuur bevatten worden meestal gemaakt van ofwel bacteriën die in een laboratorium worden gemaakt of bereid uit vogeleiwit en kraakbeen.

Mensen met allergieën voor eieren of veren kunnen deze producten beter niet gebruiken, omdat ze reacties en zelfs bloedingen kunnen veroorzaken. Als je allergieën hebt, lees dan altijd de ingrediënten en doseringsaanwijzingen zodat je niet onzeker bent over het type hyaluronzuur dat je binnenkrijgt.

Mensen die medicijnen gebruiken die de bloedstolling beïnvloeden, zoals warfarine (Coumadin) of aspirine, kunnen beter geen hyaluronzuur supplementen gebruiken omdat dit het risico op bloedingen kan verhogen.

Vergelijkbare supplementen

Naast hyaluronzuur zijn de volgende andere voedingssupplementen onderzocht op artrose:

• Chondroïtine
• Collageen
• Kurkuma
• Boswellia serrata
• Omega-3 vetzuren

Terwijl hyaluronzuur, glucosamine, chondroïtine en collageen hun pijnstillende effect lijken uit te oefenen door te werken als gewrichtssmeer of door structurele steun te bieden aan de gewrichten, lijken kurkuma, boswellia serrata en omega-3 vetzuren de gewrichtspijn te verlichten door ontstekingen te verminderen.

Veelgestelde vragen

Wat doet hyaluronzuur?

Hyaluronzuur is een polysacharide (een soort koolhydraat) dat lichaamsweefsels gehydrateerd en gesmeerd houdt. Het is een natuurlijk voorkomende stof die in grote hoeveelheden voorkomt in de huid, gewrichten en ogen. Naarmate je ouder wordt, kan je hyaluronzuurgehalte dalen.

Werkt het tegen veroudering?

Het innemen van hyaluronzuur via de mond gedurende 12 weken heeft in een onderzoek de hydratatie van de huid en rimpels verbeterd. Door zijn vermogen om vocht vast te houden, helpt hyaluronzuur mogelijk de huid ‘vol’ te houden. Daarom heeft hyaluronzuur aan populariteit gewonnen in de beauty industrie.

Waar zit hyaluronzuur in voeding?

Naast de aanwezigheid in gewrichtskraakbeen (weefsel aan de uiteinden van botten) en synoviale vloeistof (beschermende vloeistof tussen je gewrichten), is hyaluronzuur meestal ook aanwezig in het beenmerg van zoogdieren. Bottenbouillon is dus een bron van hyaluronzuur.

Plaatselijke toepassing van crèmes, gels en lotions met fyto-oestrogenen (oestrogenen op plantaardige basis) gedurende 12 tot 24 weken heeft de hyaluronzuurspiegels verhoogd. Voedselbronnen van fyto-oestrogenen zijn onder andere:

• Sojabonen
• Knoflook
• Selderij
• Wortelen
• Rode klaver
• Zoete aardappelen
• Fruit (appels, granaatappels en kuisbessen)
• Koffie

Welke supplementen zijn er?

Hyaluronzuur is verkrijgbaar in de volgende doseringsvormen:

• Intra-articulaire (in het gewricht) injectie
• Intradermale (in de huid) injectie
• Hyaluronzuur poeder
• Tabletten
• Capsules
• Softgels
• Oogdruppels
• Gel
• Spray
• Crème
• Vloeibaar
• Serum

Omdat hyaluronzuur afkomstig is van dieren, kun je als je allergisch bent voor gevogelte of eieren beter op zoek gaan naar veganistische bronnen van hyaluronzuur die afkomstig zijn van microbiële fermentatie.

Conclusie

Hyaluronzuur is een zeer interessante en intrigerende natuurlijke stof die in diverse delen van ons lichaam aanwezig is, waaronder de huid, ogen, gewrichten en bindweefsel. Een van de meest opvallende kenmerken van hyaluronzuur is het indrukwekkende vermogen om water vast te houden.

Dankzij deze unieke kwaliteit heeft het brede toepassingen in de vorm van supplementen, lotions, oogdruppels en serums, die allemaal gericht zijn op het revitaliseren van beschadigde weefsels. Bovendien is het niet enkel een hydraterend middel; sommige varianten van deze stof zijn in staat om ontstekingen tegen te gaan en het verlies van collageen en kraakbeen te keren.

Wanneer we beter kijken naar de bijzondere hyaluronzuur werking zoals het verjongen van de huid die de effecten van ouderdom toont, het verminderen van gewrichtspijn, het bevorderen van wondgenezing en het tegengaan van droogheid in de ogen, wordt het duidelijk waarom het werkingsmechanisme van hyaluronzuur zo gewaardeerd wordt in de medische en cosmetische wereld.